Πριν από εξήντα χρόνια, το Μάρτιο του 1957, με όραμα ένα ειρηνικό, κοινό μέλλον, τα ιδρυτικά μέλη της ΕΕ ξεκίνησαν ένα φιλόδοξο ταξίδι για την ευρωπαϊκή ενοποίηση, με την υπογραφή των Συνθηκών της Ρώμης. Συμφώνησαν να επιλύουν τις διαφορές τους γύρω από ένα τραπέζι αντί για τα πεδία μάχης.
Ως αποτέλεσμα, η οδυνηρή εμπειρία του ταραχώδους παρελθόντος της Ευρώπης έδωσε τη θέση της σε μια ειρηνική περίοδο που διαρκεί έξι δεκαετίες και σε μια Ένωση 500 εκατομμυρίων πολιτών που απολαμβάνουν ελευθερίες και ευκαιρίες σε μια από τις πιο ευημερούσες οικονομίες του κόσμου.
1957
Στη Συνθήκη της Ρώμης για την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), εκτός από τον στόχο της συνένωσης των οικονομιών της Ευρώπης, έγινε πρόβλεψη και για την εξάλειψη των κοινωνικών ανισοτήτων της ευρωπαϊκής κοινωνίας με την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ). Στόχος του ΕΚΤ ήταν να συμβάλλει στη βελτίωση των προοπτικών απασχόλησης στην Ευρώπη, μέσα από τη γεωγραφική και επαγγελματική κινητικότητα των εργαζομένων και την ανάπτυξη των προσόντων τους.
1971
Το 1971 σημειώνεται η πρώτη μεταρρύθμιση του ΕΚΤ, με στόχο την επέκταση και την ενδυνάμωσή του ως όργανο της ευρωπαϊκής πολιτικής για την απασχόληση. Το Ταμείο διαθέτει πλέον σημαντικά περισσότερους πόρους και οι παρεμβάσεις του επικεντρώνονται στην επίτευξη της ισορροπίας μεταξύ προσφοράς και ζήτησης εργασίας στην Κοινότητα. Η μέριμνά του εστιάζεται σε συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων και στην ενίσχυση της απασχόλησης των λιγότερο ευνοούμενων περιφερειών.
Επιπλέον, στη φάση αυτή εισάγονται και νέες παρεμβάσεις, όπως η ένταξη ατόμων με αναπηρίες στην αγορά εργασίας, «το άνοιγμα» των ενισχύσεων του ΕΚΤ προς τον ιδιωτικό τομέα, και η καινοτομία στην κατάρτιση.
1977
Γίνεται ορατό στην Ευρώπη το φαινόμενο της ανεργίας. Το ΕΚΤ επικεντρώνει τις παρεμβάσεις και τους πόρους του στη δημιουργία απασχόλησης κυρίως για ανέργους νέους, άνεργες γυναίκες ή γυναίκες που επιθυμούν να επιστρέψουν στην εργασία, για μετανάστες και τις οικογένειές τους.
Την ίδια περίοδο και σε συνδυασμό με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης που ιδρύθηκε το 1975, το ΕΚΤ φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία για την περιφερειακή ανάπτυξη της Ευρώπης στον κοινωνικό τομέα.
1981
Η Ελλάδα προσχωρεί στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα και αποτελεί το 10ο μέλος της. Είναι το ξεκίνημα μιας σημαντικής προσπάθειας που κάνει η χώρα για να μεγιστοποιήσει την οικονομική και κοινωνική της ευημερία και να προσεγγίσει τις άλλες χώρες μέλη, κυρίως ως προς το ρυθμό ανάπτυξης και το βιοτικό επίπεδο.
Ουσιαστική προϋπόθεση για την επιτυχία της προσπάθειας αυτής αποτελεί η αξιοποίηση του ανθρώπινου παράγοντα και η αναβάθμιση του παραγωγικού του ρόλου με την ανάπτυξη της γνώσης, των δεξιοτήτων του και της προσαρμοστικότητάς του στις αλλεπάλληλες εξελίξεις.
1983
Το φαινόμενο της ανεργίας των νέων απαιτεί πλέον μια δυναμική λύση. Η φιλοσοφία του ΕΚΤ αναθεωρείται εκ νέου και οι παρεμβάσεις του επεκτείνονται στην ενίσχυση της επαγγελματικής κατάρτισης και συγκεκριμένα στην κατάρτιση και απόκτηση εργασιακής εμπειρίας για νέους, την κατάρτιση των νέων με ανεπαρκή προσόντα, ιδίως σε σχέση με τις νέες τεχνολογίες, και στην εκπαίδευση εκπαιδευτών. Παράλληλα ενισχύεται η απασχόληση σε περιοχές απόλυτης προτεραιότητας, καθώς και ο εκσυγχρονισμός μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων.
Στην Ελλάδα ειδικότερα, το ΕΚΤ συμβάλλει σε αυτή τη φάση στη δημιουργία Κέντρων Επαγγελματικής Κατάρτισης και Κέντρων για την επανένταξη ατόμων με νοητικές αναπηρίες, αλλά και στην προώθηση της μεταρρύθμισης στο ψυχιατρικό σύστημα.
1986
Θεσπίζονται τα πρώτα «διαρθρωτικά» προγράμματα, τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα (ΜΟΠ), με στόχο τη μείωση των ανισοτήτων οικονομικής ανάπτυξης μεταξύ των κρατών μελών.
Στην Ελλάδα, η υλοποίηση των Μεσογειακών Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων ξεκινά το 1986 και ολοκληρώνεται το 1993. Πραγματοποιούνται συνολικά επτά ΜΟΠ: στην Κρήτη, στη Μακεδονία και Θράκη, στη Δυτική Ελλάδα και Πελοπόννησο, στα νησιά του Αιγαίου πελάγους, στην Κεντρική Ελλάδα, στην Αττική καθώς και ΜΟΠ στον τομέα της πληροφορικής.
1988
Το ΕΚΤ μπαίνει σε μια νέα εποχή που βασίζεται στην πρώτη μεγάλη αναθεώρηση της Συνθήκης της Ρώμης, η οποία πραγματοποιήθηκε με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη το 1986. Η αναθεώρηση αυτή στοχεύει στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση καθώς τα κράτη μέλη αποφάσισαν να προχωρήσουν στη μέγιστη δυνατή οικονομική και κοινωνική συνοχή, συνθέτοντας μια ουσιαστική «Ευρωπαϊκή Ένωση».
Η μεταρρύθμιση αυτή επιφέρει ριζική μεταβολή στον ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ), καθώς αποτελεί πλέον ένα από τα Διαρθρωτικά Ταμεία. Παράλληλα, καθιερώνεται ο θεσμός των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης. Τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης (ΚΠΣ) είναι αναπτυξιακά προγράμματα συγχρηματοδοτούμενα από κοινοτικούς και εθνικούς πόρους, οι στόχοι και οι παρεμβάσεις των οποίων συναποφασίζονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το κράτος μέλος.
1989 - 1993
Πρόκειται για την περίοδο εφαρμογής του πρώτου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης. Το ΕΚΤ εντάσσει στις παρεμβάσεις του την κατάρτιση στον δημόσιο τομέα, την κατάρτιση των νέων ως μαθητευόμενων μετά από την υποχρεωτική εκπαίδευση και την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας. Επίσης, ενισχύει την αυτοαπασχόληση, και εισάγει υπηρεσίες συμβουλευτικής και επαγγελματικού προσανατολισμού. Ταυτόχρονα δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τη μεταφορά τεχνογνωσίας, σχετικά με τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων παραγωγής, μεταξύ των κρατών - μελών.
Οι παρεμβάσεις του ΕΚΤ στην Ελλάδα συμβάλλουν στην καταπολέμηση της ανεργίας μακράς διαρκείας και στην επαγγελματική ένταξη των νέων κάτω των 25 ετών στην αγορά εργασίας. Επίσης, συγχρηματοδοτούνται προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης που απευθύνονται σε εργαζόμενους ή ανέργους, καθώς και προγράμματα επιδότησης για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, ιδιαίτερα στους τομείς τηλεπικοινωνιών, έρευνας, τουρισμού, μεταφορών, ενέργειας, τραπεζών– ασφαλίσεων, δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και υγείας.
1994 – 1999
Η περίοδος αυτή σηματοδοτεί νέες αλλαγές για το ΕΚΤ, που αφορούν στην ενσωμάτωση των ατόμων που απειλούνται με αποκλεισμό από την αγορά εργασίας καθώς και στην προσαρμογή των εργαζομένων στις εξελίξεις της βιομηχανίας και τις αλλαγές των συστημάτων παραγωγής. Επιπλέον, οι παρεμβάσεις και οι πόροι του επεκτείνονται σε δράσεις που ενισχύουν την έρευνα και την ανάπτυξη στον κοινωνικό τομέα.
Στην Ελλάδα υλοποιείται το δεύτερο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης στοχεύοντας στην προετοιμασία της χώρας για την ένταξη στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση που ακολουθεί.
Οι παρεμβάσεις του ΕΚΤ επεκτείνονται σε σχέση με την περίοδο 1989 – 1993 και επιχειρούν την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας σε περισσότερους τομείς και κλάδους της οικονομίας. Συγχρηματοδοτούνται δράσεις στον τομέα της παιδείας, της υγείας, της δημόσιας διοίκησης, της έρευνας, των επικοινωνιών, του τουρισμού και της βιομηχανίας.
2000 - 2006
Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις και η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, που χαρακτηρίζουν το τέλος του 20ου αιώνα, οδηγούν την Ευρωπαϊκή Ένωση σε νέες δυναμικές επιλογές για την κοινωνική πολιτική του μέλλοντος. Το ΕΚΤ αποτελεί πλέον το κύριο εργαλείο για την εφαρμογή της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την ανάπτυξη, την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή, και την επίτευξη των στόχων που καθορίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Λισσαβόνα το Μάρτιο του 2000 (Στρατηγική της Λισσαβόνας).
Στην Ελλάδα υλοποιείται το τρίτο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, όπου οι παρεμβάσεις του ΕΚΤ εφαρμόζονται μέσα από 19 Επιχειρησιακά Προγράμματα και την κοινοτική πρωτοβουλία Equal.
Σε όλη τη χώρα σχεδιάζονται και υλοποιούνται ενέργειες επαγγελματικής κατάρτισης και δια βίου μάθησης, που διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην προσαρμογή του ανθρώπινου δυναμικού στις νέες συνθήκες οργάνωσης της εργασίας, στην πρόσβαση σε καλύτερες θέσεις εργασίας, στην παραγωγικότητα και στην ποιότητα στην απασχόληση. Έμφαση δίνεται επίσης στην προώθηση της γυναικείας απασχόλησης και επιχειρηματικότητας, στην προώθηση ίσων ευκαιριών για όλους με ιδιαίτερη έμφαση για τα άτομα που απειλούνται με κοινωνικό αποκλεισμό, καθώς και στην ανάπτυξη της απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο για περιοχές που παρουσιάζουν ιδιαίτερα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα.
2007 - 2013
Την περίοδο αυτή, το ΕΚΤ μαζί με τα άλλα χρηματοδοτικά μέσα της ευρωπαϊκής πολιτικής συνοχής υποστηρίζουν από κοινού την επίτευξη των στόχων της Σύγκλισης και της Περιφερειακής Ανταγωνιστικότητας και Απασχόλησης, διαδραματίζοντας καθοριστικό ρόλο στο ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για την ανάκαμψη της οικονομίας.
Το ΕΚΤ εστιάζει στην αύξηση της προσαρμοστικότητας των εργαζομένων και των επιχειρήσεων, την ενίσχυση της πρόσβασης στην απασχόληση, την πρόληψη της ανεργίας και ιδίως της μακροχρόνιας και της ανεργίας των νέων, την ενθάρρυνση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας του μεγαλύτερης ηλικίας εργατικού δυναμικού, την ενίσχυση της κοινωνικής ένταξης μειονεκτούντων ατόμων, την καταπολέμηση κάθε μορφής διακρίσεων στην αγορά εργασίας, τη βελτίωση των υπηρεσιών του κράτους προς τον πολίτη.
Στην Ελλάδα υλοποιούνται παρεμβάσεις του ΕΚΤ στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013. Η οικονομική κρίση που ξεκινά στη χώρα στο μέσο περίπου της περιόδου έχει εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις στην αγορά εργασίας, με την ανεργία να κινείται στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων δεκαετιών. Οι δράσεις του ΕΚΤ επαναπροσδιορίζονται για να ανακουφίσουν τις κοινωνικές ομάδες που απειλούνται περισσότερο ή βιώνουν πιο έντονα τις συνέπειες της κρίσης.
2014
Ξεκινά η προγραμματική περίοδος 2014-2020 κατά την οποία ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου στην ενίσχυση της απασχόλησης, την προώθηση της εκπαίδευσης και δια βίου μάθησης, την κοινωνική ένταξη, την καταπολέμηση της φτώχειας και την αναβάθμιση της δημόσιας διοίκησης, όχι μόνο παραμένει σημαντικός αλλά και ενισχύεται.
Οι επενδύσεις του ΕΚΤ ευθυγραμμίζονται πλήρως με τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», για την απασχόληση, την εκπαίδευση και τη μείωση της φτώχειας.
Για πρώτη φορά, σε κάθε κατηγορία περιφερειών κατανέμεται ένα ελάχιστο ποσοστό του προϋπολογισμού για ενέργειες ΕΚΤ, ενώ ένα ελάχιστο ποσοστό 20% του ΕΚΤ κατανέμεται στην προώθηση της κοινωνικής ένταξης και την καταπολέμηση της φτώχειας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην καταπολέμηση της ανεργίας των νέων και ιδιαίτερα των νέων που βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης ή κατάρτισης, μέσω της Πρωτοβουλίας για την Απασχόληση των Νέων.
2017
Σύμφωνα με έκθεση αξιολόγησης του ΕΚΤ, εκατομμύρια Ευρωπαίοι κάθε χρόνο βελτιώνουν τη ζωή τους συμμετέχοντας σε δράσεις που τους προσφέρουν νέες δεξιότητες και περισσότερες ευκαιρίες για απασχόληση.
Η επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο συνεχίζει να αποτελεί τον πυρήνα της ευρωπαϊκής πολιτικής και το μέσο για την κοινωνική και οικονομική ευημερία που κάθε κράτος και κάθε πολίτης επιθυμεί και επιδιώκει.